Глад за Бога

Митрополит Атанасиј Лимасолски

    „…Зашто тие ќе се наситат“ (Мат. 5,6)

    Човекот, кој Го бара Бога и сака да има врска со Него, навистина се наситува од Божјото присуство, како што вели Давид на едно место: „А јас пред лицето твое ќе се покажам во правда, ќе се наситам кога ќе се покаже славата твоја“ (Пс. 16,15). Тој ќе се насити, кога ќе го види Неговото присуство и го вкусува Неговото битие. Бидејќи од опит е докажано дека човекот кој има врска со Бог, не чувствува празнина во себе. Божјата благодат има чудно својство – независно дали некој е голем светител или е човек, кој се подвизува, за да се сретне со Бог, тој ја спознава и има опит со благодатта, вкусува од неа, од Божјото присуство, од Божјите енергии. Независно дали таа благодат е малку или многу во човекот, таа не дава можност или поточно не дава чувство за некаков вакуум. Човекот не чувствува вакуум. Човекот кој живее заедно со Бога, чувствува полнота, апсолутна полнота. Затоа тој не чувствува движење кон нешто друго, од кое порано имал потреба, за да ги пополни своите празни време или интереси. Често пати прашуваме, тоа грев ли е? На пример, грев ли е некој да пуши? Грев ли е некој да пие? Да оди по дискотеки или не знам каде сега одат, грев ли е?

    Кажавме, дека не можеме да одговориме на тие прашања, бидејќи се неправилно поставени. Затоа, ако одговориме дирекно, отговорот ќе биде погрешен. Можеме да кажеме дека човекот, кој има врска со Бога, нема потреба да пуши, да пие, да скита по улиците, за да го убие времето. Тој чувствува рамнотежа во себе, чувствува полнота, која го тера да стои во себе и да биде урамнотежен и задоволен. Многу пати сме склони да тежнееме, да го потполниме животот со илјада работи. Има луѓе, кои поради тоа, имаат празнина во себе, имаат манија да купуваат разни предмети. Не знам дали сте слушнале за тоа дека луѓето кои имаат проблеми, шетаат и купуваат разни работи од продавниците. Тое се разбира е добро за локалната трговија. Но од друга страна, тоа е духовен проблем.

   Црквата ни вели да бидеме самостојни луѓе, па дури во еден подуховен аспект зборуваме за воздржувањето од материјалните рабори. Да не зависиме од ништо. Што имаш – тоа е. Други работи не ни се потребни. Воздржувањето од материјалните работи е основен предуслов во монаштвото, не може да поседуваш ништо. Зошто? За да се научиш да не го потпираш својот живот врз патерици, врз туѓи нозе. Треба да се научиш да стоиш прав, да стоиш и да постоиш. Да не се мачиш да ја пополнуваш празнината со некакви ниски работи и отпадоци или, како што вели старец Пајсиј, да не собираш чакал во срцето, за да не бараш после цела бригада, за да го исчисти чакалот што си го собрал во себе. Еднаш му донеле на старец Пајсиј ѓезве – тој немаше такви работи, не се занимаваше со готвење. Готварски сад му беше една метална кутија од млеко, која ја приспособи за готвење. Таа беше неговото тенџере – и тоа кога имаше гости, не секој ден. Го виделе дека приготвува чај во неа и му донеле ѓезве. Тој го прашал човекот, кој му го донел ѓезвето: „Зошто ми донесе ѓезве, сега што ќе правам, ново е, треба да го ставам некаде, треба да ми донесеш и полица, за да ја поставам на карпата. Треба да ми донесеш и клинец, за да ја приковам. Потоа ќе ми треба и средство за да го мијам и што знам уште што… Затоа земи си го ѓезвето ќе си готвам во кутијата која си ја имам од почетокот“.

    Кога отидов кај старец Пајсиј, она од што се вчудовидов и ужаснав истовремено, беше неговото големо воздржување од материјални работи. Тој не поседуваше ништо. Не знам дали може да разберете човек да живее на едно место, без да поседува апсолутно ништо. Имаше една соба со  неколку дрвени шкафчиња во неа, од некаде ги беше нашол и одозгора имаше поставено неколку стари алишта. Имаше и некакви хартиени икони залепени на карпата. Замислете си човек да живее во дом, во кој нема апсолутно ништо. Кога се упокои и сакаа да земат по нешто од него, немаше што. Тој немаше ништо и можеше да се пренесе за еден час. Кога го менуваше местото, земаше две торби и тргнуваше. Кога една зима ги беше облекол сите алишта, бидејќи му беше студено, велеше во шега, каде и да оди си ги зема работите и нема проблем ако не се врати назад, бидејќи сите алишта што ги имаше, ги носеше.

    Еднаш некој човек отиде кај него и му стана студено. Старецот му даде едно парче облека, а тој имаше блескава идеја да ги исече копчињата и да ги земе за благослов. Така ги однесе со себе. Потоа старецот ги побара копчињата, но ги немаше. Што направи? Исече мали гранчиња и ги постави како копчиња.

    Голема работа е кога човек нема празнини во себе. Тие се создаваат од премногу работи. Од најпростото нешто, од тоа да прашаш и да не ти одговорат. Тоа е една празнина во душевниот свет на човекот. Човек не треба да ги остава нештата без одговор. Треба да внимаваме кога нѐ прашуваат, да одговараме. Особено кога децата ве прашуваат, треба да им одговарате. Не ги оставајте прашањата на малите деца без одговор. Одговарајте им сериозно, а не со смешни или инфантилни одговори. Сериозно, но како на дете, за да разбере детето, одговорот да биде сериозен и правилен. Кога нема одговор на сѐ, коешто нѐ опкружува, тогаш во душевниот свет ни се појавуваат празнини.

    Но доаѓа таа врска со Бог, за која зборува Христос во Евангелието, за оние, коишто гладуваат и жедуваат за Христос, коишто се наситуваат од врската со Бог. Кога човек ќе се насити од врската со Бог, тогаш навистина престанува барањето, кое го имал во себе. Тогаш човек се прашува: „Ама како претходно сум ги правел тие нешта, трчав лево-десно, одев да се забавувам, да мине времето, имав потреба од тие работи, да стојам еден час пред огледалото, да стојам толку часови тука и таму?“, – и не ги гледа причините. Понекогаш тоа изгледа смешно. Како, кога чекаме на семафорите, отстрана забележуваме фризерски салони, ги гледаш жените, од една страна ги сожалувам, од друга страна ми доаѓа да се смеам. Ги гледаш како трпат, носат печки на главата. Колку часови седат внатре? И тоа често, не да речеме еднаш во годината. Има луѓе, кои одат таму секој ден или на два дена. Ги гледаш – мака. Не велам дека нема потреба од тоа, но тоа, кое сакам во општи црти да го кажам е, дека човек не може да се насити со вештачка храна. Ниту со вештачка храна, ниту со детска храна. Дури и во духовните работи. Кога човек ќе потпорасне, го отфрла тоа, на кое бил научен како дете, бидејќи тие работи биле детски. Со тоа тој ја отфрла и Црквата. Затоа што работите кои ги научил во редовното или во неделното училиште – сето тоа се отфрла.

    Човекот е стабилен, кога има тврда храна во себе. Таа тврда храна е Божјото присуство. Навистина во таа состојба тој се чувствува исполнет, навистина наситен и среќен. Само тогаш може да почувствува вистинска среќа и слобода во величието на својот човечки живот, како и да се радува на самиот себе. Не знам дали некогаш сте го почувствувале тоа – да се гледате себе и да се радувате на вашето радување – не на себезаљубен начин, не да бидеме нарциси, за тоа, колку сме убави, не на таков начин. Ниту егоистично или користољубиво, а гледајќи со каква мудрост и грациозност Бог го создал светот и човекот – секој еден од нас и самите ние. Во таа состојба човекот врви кон Бог со голема благодарност, а кога ја чувствува таа полнота, тогаш тој не прави болни работи. Тој не ги чувствува оние болни работи, коишто секој од нас ги чувствува – љубомора, завист, стравови, сомневања, што ли знам како: „Таа ми кажа“, „Тој ми направи“, „Таа ме оштети“, „Тој ме намести“. Сите тие работи, кои објективно може да се така, но во духовниот наш свет не оставаат празнини, бидејќи не значат ништо за нас. Она што има значење е, дека во себе имаме полнота од врската со Бог. После тоа, Христовите зборови потполно се прилагодуваат. Човекот е најнаситен, полн, исполнет со Божјото присуство.

    Кога чувствуваме потреба да направиме други работи, треба да се запрашаме што правиме. Зошто на пример имаме потреба од даденото нешто? За да ги пополниме нашите празнини? За да дадеме смисла на нашиот живот? За да го утврдиме нашето постоење? Или се потчинуваме на надворешните потреби, бидејќи врската со Бог не е онаа што треба да биде. Бидејќи, децата, ако ги анализираме сите тие проблеми – социјални, семејни, лични, ако човек се задлабочи во тие пориви, на крајот ќе стигне до самиот себе. Стигнува до себе и ако продолжи понатаму, ќе види од каде започнуваат тие работи – од недостатокот од врска со Бога. Оттаму лошо тргнуваат сите останати нешта и се случува она што се случува. Надворешните проблеми во светот се само последици – војните, гладот, несреќите, злосторствата, наркотиците – тоа се плодови на дрвото. Проблемот за човекот, кој зема наркотици, не е само што зема наркотици – тоа е плодот. Зад наркотиците се кријат илјада други нешта, една цела историја. Зошто тој човек зема наркотици? Како стигнал до таму? Зошто има потреба од нив? Ако внатрешно беше исполнет, ќе стасаше ли до таму? Кога тој ќе падне и се пороби, му се зема слободата од неговиот живот и веќе станува роб на наркотиците. Така е со секоја страст. Зборувам за „борба против страстите“, или велиме, тоа нешто е страст, или се прашуваме, ама зошто е лошо? Макар и страст, што има лошо тука? Лошото тука е подлабоко, бидејќи си роб на дадената страст и работиш за неа, имаш потреба од неа и тоа што не можеш да живееш без неа значи, дека имаш празнина, пропусти во себе, и имаш потреба од други надокнади за да си ја заситиш гладта. Тоа е знак дека имаш богословски проблем -проблемот на врската со Самиот Бог. (…продолжува)

Превод:

Свештеник Игор Пармачки

Православна светлина бр.31